Châu Nam Cực là một trong những vùng đất khắc nghiệt nhất trên Trái Đất, được biết đến với nhiệt độ cực thấp, lượng mưa ít ỏi và điều kiện môi trường vô cùng khắc nghiệt. Nhưng tại sao lục địa này lại được coi là một hoang mạc lạnh? Hãy cùng tìm hiểu tại sao Châu Nam Cực là một hoang mạc lạnh!
Định nghĩa hoang mạc và Châu Nam Cực
Để hiểu tại sao Nam Cực được xếp loại là một sa mạc lạnh, trước tiên chúng ta cần hiểu định nghĩa của một sa mạc. Sa mạc là những khu vực có lượng mưa rất thấp thường dưới 10 inch (25 cm) nước mưa, tuyết hoặc các dạng hơi ẩm khác mỗi năm. Mặc dù các sa mạc nóng như Sahara là quen thuộc nhất, nhưng cũng có những sa mạc lạnh, nơi lượng mưa ít ỏi kết hợp với nhiệt độ cực đoan, có thể là rất nóng hoặc rất lạnh. Nam Cực hoàn toàn phù hợp với mô tả này, khiến nó trở thành sa mạc lạnh lớn nhất thế giới.
Nguyên nhân tại sao Châu Nam Cực là một hoang mạc lạnh
Châu Nam Cực là hoang mạc lạnh lớn nhất thế giới, với điều kiện khô cằn và nhiệt độ cực thấp. Mặc dù bị bao phủ bởi băng tuyết, khu vực này có lượng mưa rất thấp, khiến nó được xếp vào loại sa mạc theo tiêu chuẩn khí hậu. Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này.
Lượng mưa cực kỳ thấp
Châu Nam Cực có lượng mưa trung bình chỉ khoảng 50 – 200 mm/năm, thấp ngang các hoang mạc nóng như Sa mạc Sahara. Nguyên nhân chính:
- Không khí quá lạnh để giữ hơi nước: Khi nhiệt độ xuống thấp, hơi nước trong không khí giảm mạnh, khiến quá trình bay hơi và ngưng tụ hầu như không xảy ra.
- Lượng mưa chủ yếu là tuyết: Tuy nhiên, tuyết rơi rất ít và thường bị gió thổi đi trước khi tích tụ.
- Khu vực nội địa khô hạn hơn ven biển: Các vùng gần bờ biển có lượng tuyết rơi nhiều hơn, nhưng trong đất liền, lượng mưa gần như bằng 0.
Nhiệt độ cực kỳ lạnh
Nam Cực là lục địa lạnh nhất trên Trái Đất, với nhiệt độ trung bình:
- Mùa đông: -60°C đến -80°C.
- Mùa hè: -20°C đến -30°C.
- Kỷ lục lạnh nhất: -89,2°C, đo tại trạm Vostok (Nga) năm 1983.
Nhiệt độ quá thấp dẫn đến:
- Hơi nước không thể tồn tại trong khí quyển, khiến lượng mưa gần như bằng 0.
- Băng tuyết không tan chảy, khiến nước không thể quay trở lại chu trình thủy văn.
Áp suất không khí và độ ẩm cực kỳ thấp
Nam Cực có áp suất không khí thấp, làm giảm khả năng tích tụ hơi nước trong khí quyển. Độ ẩm tại đây thường dưới 10%, tương đương các sa mạc khô hạn nhất. Kết quả là:
- Không có mây che phủ thường xuyên, làm cho nhiệt độ càng giảm mạnh vào ban đêm.
- Mặt băng không hấp thụ đủ nhiệt, duy trì trạng thái lạnh giá quanh năm.
Ảnh hưởng của các dòng khí mạnh
Nam Cực chịu tác động từ gió katabatic—loại gió lạnh tràn xuống từ cao nguyên băng với tốc độ có thể lên tới 200 – 320 km/h. Các đặc điểm của gió này gồm:
- Đẩy hơi ẩm ra khỏi khu vực nội địa, làm cho vùng trung tâm Nam Cực càng khô hơn.
- Làm bốc hơi tuyết ngay cả khi ở nhiệt độ âm, một hiện tượng gọi là thăng hoa, khiến tuyết không tích tụ thành lớp dày.
Vị trí địa lý đặc biệt
Nam Cực nằm ở cực Nam của Trái Đất, chịu ảnh hưởng từ vòng tuần hoàn khí hậu toàn cầu:
- Mặt trời không chiếu sáng trong nhiều tháng vào mùa đông, làm cho khu vực luôn trong tình trạng lạnh giá.
- Ngay cả vào mùa hè, mặt trời chiếu sáng liên tục nhưng ở góc rất thấp, không đủ mạnh để làm tan băng hay tạo ra nhiều hơi nước.
- Bao quanh bởi Nam Đại Dương, tạo ra dòng hải lưu lạnh Circumpolar Current, cô lập Nam Cực khỏi luồng không khí ấm từ các lục địa khác.
Kết luận
Châu Nam Cực là một hoang mạc lạnh khổng lồ vì lượng mưa cực thấp, nhiệt độ khắc nghiệt và điều kiện khí hậu không thuận lợi cho sự sống. Đây là một trong những môi trường tự nhiên khắc nghiệt nhất, đóng vai trò quan trọng trong nghiên cứu khí hậu toàn cầu. Hy vọng bài viết giúp bạn hiểu rõ hơn về lý do vì sao Châu Nam Cực lại được xem là một hoang mạc lạnh lớn nhất trên Trái Đất!
